عرضه قطره چکانی مواد اولیه توسط پتروشیمی چرا انجام می شود؟
عرضه قطره چکانی مواد اولیه توسط پتروشیمی‌ها دلایل مختلفی دارد، از جمله:
- کنترل قیمت مواد اولیه: پتروشیمی‌ها با عرضه محدود مواد اولیه می‌توانند قیمت آنها را در بازار کنترل کنند. این امر به ویژه در شرایطی که قیمت مواد اولیه در بازار جهانی نوسان زیادی دارد، اهمیت دارد.
- جلوگیری از انحصار: عرضه محدود مواد اولیه می‌تواند از انحصار در بازار جلوگیری کند. در صورتی که پتروشیمی‌ها به صورت آزادانه مواد اولیه را عرضه کنند، ممکن است برخی از شرکت‌ها با خرید حجم زیادی از مواد اولیه، بازار را در اختیار خود بگیرند.
- حمایت از صنایع پایین دستی: عرضه محدود مواد اولیه می‌تواند به صنایع پایین دستی کمک کند. در صورتی که صنایع پایین دستی به اندازه کافی مواد اولیه دریافت کنند، می‌توانند تولید خود را افزایش دهند و به رشد اقتصادی کشور کمک کنند.
البته عرضه قطره چکانی مواد اولیه توسط پتروشیمی‌ها انتقاداتی نیز به همراه دارد. برخی از کارشناسان معتقدند که این امر باعث افزایش هزینه تولید برای صنایع پایین دستی شده است. همچنین، برخی از شرکت‌ها از عرضه محدود مواد اولیه برای افزایش قیمت محصولات خود استفاده می‌کنند.
مقصر گرانی صنایع پلاستیکی چیست؟
گرانی صنایع پلاستیکی در ایران دلایل مختلفی دارد که می‌توان آنها را به دو دسته کلی تقسیم کرد:
دلایل داخلی:
- عرضه قطره چکانی مواد اولیه توسط پتروشیمی‌ها: همانطور که گفته شد، یکی از دلایل گرانی صنایع پلاستیکی، عرضه قطره چکانی مواد اولیه توسط پتروشیمی‌ها است. این امر باعث شده است که صنایع پایین دستی به اندازه کافی مواد اولیه دریافت نکنند و مجبور شوند مواد اولیه را با قیمت بالاتر خریداری کنند.
- افزایش نرخ ارز: افزایش نرخ ارز باعث افزایش قیمت مواد اولیه پتروشیمی شده است. این امر به طور مستقیم بر قیمت محصولات پلاستیکی تأثیر گذاشته است.
- کاهش تقاضا: در سال‌های اخیر، به دلیل مشکلات اقتصادی، تقاضا برای محصولات پلاستیکی کاهش یافته است. این امر باعث شده است که صنایع پایین دستی تولید خود را کاهش دهند و قیمت محصولات پلاستیکی افزایش یابد.
- عدم شفافیت در بازار مواد اولیه: بازار مواد اولیه در ایران از شفافیت کافی برخوردار نیست. این امر باعث شده است که برخی از شرکت‌ها با استفاده از رانت، مواد اولیه را با قیمت بالاتر از قیمت واقعی خریداری کنند. این امر نیز به افزایش قیمت محصولات پلاستیکی کمک کرده است.
دلیل خارجی:
- افزایش قیمت مواد اولیه در بازار جهانی: قیمت مواد اولیه پتروشیمی در بازار جهانی نیز در سال‌های اخیر افزایش یافته است. این امر نیز بر قیمت محصولات پلاستیکی در ایران تأثیر گذاشته است.
به رغم تامین داخلی ۹۰ درصد از مواد اولیه صنایع پلاستیکی، این روزها شاهد افزایش ۳ تا ۴ برابری این محصولات در بازار هستیم.
به گزارش خبرنگار حوزه صنعت و معدن، در حالی‌که حدود ۹۰ درصد از مواد اولیه مورد نیاز کارخانه‌های تولید محصولات پلاستیکی داخلی است اما این روزها شاهد کاهش تقاضای خانگی و افزایش ۳ تا ۴ برابری قیمت این محصولات در بازار هستیم.
صنعت پلاستیک کشور و محصولات آن از معدود بخش‌هایی هستند که به صورت مستقیم بر بازارهای دیگر تاثیر می‌گذارند چرا که اکنون بسیاری از محصولات و کالاهای مورد نیاز مردم و اصناف به نوعی ساخته شده از پلاستیک هستند، به عنوان نمونه قیمت نایلون و پلاستیک طی یکسال گذشته دچار چنان نوسانات چشم‌گیری شده است که صدای بسیاری از اصناف و لبنیات فروشی‌ها را درآورده است.
بسیاری از محصولات لبنی مثل شیر، دوغ و … در ظروف یکبار مصرف عرضه می‌شود از این‌رو گرانی محصولات پلاستیکی بسیاری از اصناف را متضرر کرده است.
حالا سوال اینجاست که دلیل گرانی محصولات صنعت پلاستیک کشور چیست و آیا امکان تعدیل قیمت‌ها وجود دارد؟
رد پای نرخ دلار در گرانی محصولات پلاستیکی
حسین دُر رئیس اتحادیه صنایع پایین‌دستی پتروشیمی تولیدات محصولات پلاستیکی درباره گرانی محصولات پلاستیکی می‌گوید براساس دستورالعمل ستاد تنظیم بازار در سال ۱۳۹۲ فرمول قیمت‌گذاری محصولات پلاستیکی به این گونه است که قیمت مواد اولیه خطوط تولید در بازار بورس نهایی می‌شود و محاسبه قیمت مواد اولیه نیز به این شکل است که ۹۵ درصد قیمت فوب خلیج فارس برآورد شده و نتیجه ضرب در قیمت روز ارز نیمایی می‌شود.
وی با بیان اینکه نرخ روز ارز نیمایی مبنای قیمت پایه مواد اولیه پتروشیمی‌هاست می‌افزاید افزایش ۳ برابری نرخ دلار از سال گذشته تاکنون منجر به رشد ۳ برابری قیمت مواد اولیه محصولات پلاستیکی و به تبع آن افزایش هزینه تمام شده تولید و قیمت نهایی محصول تولیدی این صنعت شده است.
صادرات محصولات پلاستیکی اوج گرفت
رئیس اتحادیه صنایع پایین دستی و پتروشیمی در تشریح بازار محصولات پلاستیکی می‌گوید هم اکنون تولید محصولات پلاستیکی بین ۲۰ تا ۲۵ درصد رشد داشته و به علت محدودیت ایجاد شده در منابع ارزی وارداتی در این بخش صورت نمی‌گیرد.
به گفته وی هم اکنون تقاضای مصرفی محصولات پلاستیکی در بین خانوار به علت افزایش قیمت صورت گرفته کاهش یافته اما در عوض صادرات این محصولات به ۶۰ کشور دنیا در حال انجام است.
حسین دُر می‌گوید در حال حاضر محصولات پلاستیکی ساخت ایران حدود ۳۲ درصد بازار عراق، ۷۴ درصد بازار افغانستان، ۲۰ درصد بازار آذربایجان، ترکمنستان، ترکیه و ارمنستان و بازارهای قرقیزستان، عمان و کویت را پوشش می‌دهد.
وی درباره میزان کلی صادرات محصولات پلاستیکی می‌گوید بعد از سال ۱۳۹۴ آمار مربوط به صادرات محصولات پایین دستی پتروشیمی بروزرسانی نشده است اما در سال ۹۴ به استناد آمار وزارت صنعت، معدن و تجارت میزان صادرات این محصولات حدود ۳,۱ میلیارد دلار بوده است، بدین صورت پیش‌بینی می‌شود هم اکنون میزان صادرات ما در بخش محصولات پایین دستی پتروشیمی به حدود ۳.۸ میلیارد دلار رسیده باشد.
صادرات محصولات پلاستیکی در گران شدن پلاستیک تاثیر دارد؟
بله، صادرات محصولات پلاستیکی می‌تواند در گران شدن پلاستیک تأثیر داشته باشد. اگر میزان صادرات محصولات پلاستیکی افزایش یابد، این امر باعث می‌شود که مواد اولیه پتروشیمی برای تولید محصولات پلاستیکی در داخل کشور کمتر شود. در این شرایط، صنایع پایین دستی مجبور می‌شوند مواد اولیه را با قیمت بالاتر خریداری کنند. این امر به طور مستقیم بر قیمت محصولات پلاستیکی تأثیر می‌گذارد و باعث افزایش قیمت آنها می‌شود.
البته میزان تأثیر صادرات محصولات پلاستیکی بر گران شدن پلاستیک به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:
- میزان صادرات: هرچه میزان صادرات محصولات پلاستیکی بیشتر باشد، تأثیر آن بر گران شدن پلاستیک نیز بیشتر خواهد بود.
- نوع محصولات پلاستیکی صادراتی: برخی از محصولات پلاستیکی مانند پلی‌اتیلن و پلی‌پروپیلن مواد اولیه بیشتری مصرف می‌کنند. صادرات این محصولات می‌تواند تأثیر بیشتری بر گران شدن پلاستیک داشته باشد.
- شرایط بازار جهانی: اگر قیمت محصولات پلاستیکی در بازار جهانی افزایش یابد، صادرات محصولات پلاستیکی نیز افزایش می‌یابد. این امر می‌تواند تأثیر بیشتری بر گران شدن پلاستیک در داخل کشور داشته باشد.
در ایران، صادرات محصولات پلاستیکی در سال‌های اخیر افزایش یافته است. این امر یکی از دلایل گران شدن محصولات پلاستیکی در ایران است.
به طور خلاصه، صادرات محصولات پلاستیکی می‌تواند از طریق کاهش عرضه مواد اولیه پتروشیمی در داخل کشور، باعث افزایش قیمت محصولات پلاستیکی شود.
موضوع گرانی محصولات پلاستیکی قبل‌تر از امروز یعنی در سال ۱۳۹۷ نیز تکرار شده بود در آن زمان طبق گفته برخی از تولیدکنندگان محصولات پلاستیکی، پتروشیمی‌ها با عرضه قطره چکانی مواد اولیه به گرانی دامن زده و باعث افزایش ۴ برابری قیمت‌ها به ویژه در بخش لوازم التحریر شده بودند.
طبق گفته اصناف و فعالان بخش صنایع پایین دستی پتروشیمی، گرانی این روزهای پلاستیک و نایلون به عملکرد پتروشیمی‌ها و نبود نظارت بر می‌گردد، با اینکه هدف از تاسیس واحدهای پتروشیمی کمک به تمامی بخش‌های صنعت و اشتغال‌زایی است اما در حال حاضر می‌بینیم که صنایع پایین دستی در تامین مواد اولیه و واردات برخی ماشین آلات با مشکلات عدیده‌ای روبرو هستند و پتروشیمی هر روز به کسب سودی بیشتر از روز قبل می‌پردازند.